Golvani

Golvani

Golvani
بستن «گلونی» در میان زنان و مردان قوم لک در استان‌های لرستان، همدان، کرمانشاه و ایلام رواج دارد. واژه «گلونی» از سه بخش تشکیل شده است:
• بخش اول «گل»؛ این کلمه در گویش لکی شبیه «گوْل» تلفظ می‌شود. گل در میان لک‌ها دو معنا دارد: اول گل‌های گیاهان و دوم نقش‌های هندسی، گیاهی و حیوانی. معن

“Golvani” is popular among women and men of the Lak tribe in Lorestan, Hamedan, Kermanshah and Ilam provinces. The word “Golvani” consists of:

• Gol, which refers to both flowers/plants and geometrical, plant and animal patterns. The second meaning of this word is used only among the Laki- speaking people and has no equivalent in other languages.

• “Vani”, which means tying.

Thus, Golvani is a piece of cloth decorated with geometric and plant motifs, which has been commonly used among the Lak people since the distant past. The importance of Golvani is so much that in addition to its practical aspects, it has become a symbol of honor, dignity, and elegance among the people of this tribe. Even some of the symbolic behaviors of the people of this tribe are affected by the value-oriented position of this particular item.

Based on its type, place of production, motifs, colors, and uses, Golvani is known by different names. It is so important to Lak people that they have mentioned it in their songs in which its importance, position, and respect among the people are stressed upon. Also, many couplets composed about Golvani have been passed down from one generation to the next, which are considered an important treasure of the oral culture of this people.

Types of Golvani

Red, blue, white, green, and brown are the most common designs are Golvani, which are printed on a black background. A color called “Laaki” (a shade of red) was obtained from the inner shell of the oak fruit or a small insect called “Laak” with which the Lak people used to dye cloths and call it “Laaki”. The Lak people living in Qazvin, Gilan, and Mazandaran still call their red headbands “Laaki”.

“Kolakhi” is another type of Golvani, which is more popular in Azarbaijan. A type of Golvani, which was known as “Daraei”, was mostly used by the wealthy brides of Yazd. There was also another Golvani named “Amiri”, which was produced in Kerman and was named after Amir Kabir, one of the important political and social figures of Iran in the 19th century, who during his tenure as the prime minister of the country, ordered this type of headband to be given as a present during celebrations.

The way of tying Golvani and the designs used by women are also related to their tradition, i.e. girls and young women usually use happier models and designs, and middle-aged women use simpler models and designs. Also, there are differences in the way of tying the Golvani among the different groups of the Lak tribe.

At times, Lak men, use Golvani as a handkerchief and sometimes it is tied around their felt hat. It is also not uncommon to use Golvani as a neck scarf or waistband. Tying a Golvani around the head or a hat is a sign of the privileged status of men. Also, when it is used as a neck scarf, it is a sign of personality and dignity.

The traditional methods of tying the Golvani among women and men of the Lak tribe was inscribed on the list of Iran’s intangible national heritage in the year 2018 AD.

 

 

Based on its type, place of production, motifs, colors, and uses, Golvani is known by different names. It is so important to Lak people that they have mentioned it in their songs in which its importance, position, and respect among the people are stressed upon.

ای دوم این کلمه تنها در زبان لکی مصطلح است و در دیگر زبان‌ها مشابهی ندارد.
• بخش دوم «ون» به معنای بستن؛
• بخش سوم «یای نسبت».
با این توصیفات، گلونی را باید پارچه‌هایی با نقش و نگار هندسی و گیاهی دانست که استفاده از آن از گذشته‌های دور در میان لک‌ها رایج بوده است. اهمیت گلونی به حدی است که علاوه جنبه‌های کاربردی‌اش، در میان اهالی قوم لک به نمادی از شرافت، نجابت و برازندگی تبدیل شده است. حتی برخی رفتارهای نمادین مردم این قوم متاثر از جایگاه ارزشی گلونی است. 
گلونی بر اساس جنس، محل تولید، موتیف‌ها، رنگ‌ها و کاربردهایی که دارد به نام‌های مختلفی شناخته می‌شود و اصطلاحات و شیوه‌هایی پیرامون آن شکل گرفته است. گلونی به اندازه‌ای برای لک‌ها اهمیت دارد که در ترانه‌های خود نیز به آن اشاره کرده‌اند. در این ترانه‌ها از جایگاه گلونی و احترام آن در میان مردم گفته شده است. همچنین تک‌بیت‌های فراوانی، عمدتا بر وزن‌های هجایی در میان لک‌ها درباره گلونی به صورت سینه‌به‌سینه منتقل شده است که گنجینه‌ای مهم از فرهنگ شفاهی این قوم به شمار می‌آید.

انواع گلونی

معمولا طرح‌های گلونی به رنگ‌های قرمز، آبی، سفید، سبز و قهوه‌ای است. این طرح‌ها بر زمینه‌ای مشکی نقش می‌بندند. در میان لک‌ها رنگی به نام «لاکی» (نوعی قرمز) از پوسته داخلی میوه بلوط یا حشره‌ای کوچک به نام «لاک» به دست می‌آمد. مردم لک پارچه‌ها را با استفاده از این ماده رنگ می‌کردند و پارچه لاکی‌رنگ را نیز «لاکی» می‌نامیدند. هنوز هم لک‌های ساکن قزوین، گیلان و مازندران به سربندهای سرخ‌رنگ خود «لاکی» می‌گویند.
«کلاخی» نوعی دیگر از گلونی است. این نام به خاطر استفاده از نوعی چاپ به نام «کلاغه‌ای» است که بیشتر در آذربایجان رواج دارد. یک نوع گلونی که به «دارایی» معروف بود، بیشتر توسط نوعروسان مرفه یزدی مورد استفاده قرار می‌گرفت. یک گلونی دیگر به نام «امیری» وجود داشته که در کرمان تولید می‌شد. خوانده شدن این گلونی به این نام، به آن دلیل بود که امیرکبیر، یکی از چهره‌های مهم سیاسی و اجتماعی ایران در قرن نوزدهم، در زمان صدارت خود دستور داد این نوع پارچه در جشن‌ها به عنوان خلعت هدیه داده شود.

شیوه‌های سنتی بستن گلونی

گلونی را در ساده‌ترین شیوه، به نحوی می‌بندند که حجم زیادی پیدا نمی‌کند. در شیوه‌ای که به «دوخلیفی» یا «دو گرهی» معروف است، گلونی در بالای پیشانی دو گره ضربدری می‌خورد. شیوه‌ای دیگر «چهارکلاخی» خوانده می‌شود و در آن چهار گلونی را به هم گره می‌زنند تا سربندی بزرگ به دست آید و هنگام بسته‌شدن حالتی شبیه تاج پیدا کند. «کج‌کلاخی» یا «سروندار» به شیوه‌ای از بستن گلونی اطلاق می‌شود که در آن، قسمت بالای گلونی به سمت چپ متمایل می‌شود تا حالتی باوقارتر پیدا کند. «سرون‌شور» شیوه‌ای دیگر از بستن گلونی است. «شور» در گویش لکی به معنای «آویزان» است و همان طور که از این لغت بر می‌آید، چند گلونی را به هم گره می‌زنند تا از پشت سر آویزان باشد و تا نزدیکی زمین برسد. در حریم خانوادگی گلونی را به شیوه «شل‌ومیل» می‌بندند، به ترتیبی که گلونی شل بسته می‌شود و گوشه‌های آن به دور گردن می‌افتد.
شیوه بستن گلونی و طرح‌های مورد استفاده آن در بین زنان، به جایگاه سنتی آن‌ها نیز مرتبط است، به طوری که دختران و زنان جوان معمولا از مدل‌ها و طرح‌های شادتر و زنان میان‌سال از مدل‌ها و طرح‌های ساده‌تر استفاده می‌کنند. همچنین در میان تیره‌های مختلف قوم لک، شیوه بستن گلونی تفاوت‌هایی پیدا می‌کند.
در میان مردان لک، گلونی گاهی به عنوان دستار مورد استفاده قرار می‌گیرد و گاهی گرد کلاه نمدی بسته می‌شود. استفاده از گلونی به عنوان شال گردن یا شال کمر نیز رایج است. بستن گلونی به دور سر یا کلاه، نشانه‌ای از جایگاه ممتاز مردان است. همچنین گلونی زمانی که به عنوان شال‌گردن استفاده می‌شود، تشخص و وقار را می‌رساند.

ثبت ملی گلونی لکی

«شیوه‌های سنتی بستن گلونی در میان زنان و مردان قوم لک» در سال 2018 میلادی (1397 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
Name Golvani
Country Iran
TypeNational
Enter your text and push Enter

Font size change:

Change word spacing:

Change line height:

Change mouse type: